نویسنده: دکتر توماج آریان*
محمد رضا شاه پهلوی از سال ۱۳۲۰ تا سال۱۳۵۷ به مدت ۳۷ سال پادشاه ایران بود،در این ۳۷ سال کارها و اقداماتی بزرگ انجام داد و سخنانی گفت که برای ایران و ایرانی سودمند بود و آینده ایران را نیز تا حدودی پیش بینی کرد.
بطور خلاصه به این اقدامات و سخنان می پردازم.
۱.نخستین اقدام او کمک به نخست وزیر شدن قوام در سال ۱۳۲۴ بود.
قوام با هوش بالای سیاسی آذربایجان را از چنگ شوروی در آورد و البته رفتار و کردار اشرف پهلوی نیز در سفر به مسکو به همراه قوام بی تاثیر نبود و همینطور دستور محمد رضا شاه به ارتش برای بازپس گیری آذربایجان.
۲.دومین اقدام محمد رضا شاه کمک و همیاری در ملی شدن صنعت نفت بود .
هرچند که بعدها این جنبش با اقدامات مصدق با شکست مواجه شد.
۳.سومین اقدام او خلع مصدق از مقام نخست وزیری بود.
این اقدام با توجه به رفتارهای مصدق ،ایران را از تجزیه و هرج و مرج و بلعیده شدن توسط شوروی نجات داد زیرا رفتارهای مصدق ایران را به پرتگاه تاریخ هدایت میکرد و محمد رضا شاه جلو این سقوط را البته با کمک و مشاوره آمریکاییها گرفت.
۴.چهارمین اقدام محمد رضا شاه انقلاب سفید بود که مالکان و فئودالهای سنتی زمین را از بین برد و راه را برای توسعه صنعتی و فرهنگی فراهم کرد و همچنین حق رای به زنان و ایجاد انجمن های ایالتی و ولایتی که ستون ایجاد کننده دموکراسی در ایران بود که البته به سرانجام نرسید.
۵.پنجمین اقدام محمد رضا شاه تصفیه دولتمردان پا به سن گذاشته و اغلب وابسته به انگلستان بود.
این اقدام با نخست وزیری حسن علی منصور آغاز شد و بعد از ترور او با نخست وزیری هویدا ادامه پیدا کرد و پیشرفت فوق العاده اقتصادی و اجتماعی دهه چهل و پنجاه مدیون این اقدامات او بود.
۶.ششمین اقدام محمد رضا شاه بازپس گیری جزایر سه گانه استراتژیک در خلیج فارس و قرارداد ۱۹۷۵ الجزایر با عراق بود که خطر جنگ با عراق را بطور کامل رفع کرد.
۷.محمد رضا شاه بازیگر سیاسی متبحری بود و از اختلافها در جهان شرق و غرب به خوبی استفاده می کرد.
دو اقدام از استفاده از این اختلافها را می توان به خرید ذوب آهن و خرید سلاحهای سنگین از شوروی نام برد.
محمد رضا شاه از دهه چهل خورشیدی پی برده بود که اگر جنگی علیه ایران صورت گیرد ،نه از جانب شوروی بلکه از جانب عراق در غرب خواهد بود.به همین دلیل تمام پایگاههای نظامی عمده را در غرب ایران بنا کرد و کاملا آماده تهاجم عراق بود.کما اینکه در سال ۱۹۷۱ وقتی عراق تهدید به حمله نظامی کرد ،ایران بلافاصله عکس العمل نشان داد که این امر از آمادگی کامل نیروی نظامی ایران حکایت داشت و بعدها که عراق در سال 1359 به ایران حمله کرد،تجهیزات و پایگاههای ساخته شده توسط شاه باعث جلوگیری از اشغال نظامی ایران شد.
۸.پیش بینی و تحلیل دیگر محمد رضا شاه ائتلاف سیاه و سرخ بود که هرچند در اوایل کسی آنرا جدی نگرفت ولی در نهایت باعث انقلاب اسلامی سال ۵۷ شد.پیش بینی دیگری که شاه کرد اشاره به وحشت بزرگ در مقابل تمدن بزرگ بود .این وحشت بزرگ در مدت کوتاهی تمام ایران و خاورماینه را در بر گفت و سالها ایران و خاورمیانه را گرفتار جنگ و نا آرامی کرد.
۹.پیش بینی دیگر محمد رضا شاه پهلوی سقوط بسیاری از دولتها و کشورها پس از ایران بود که این پیش بینی او به واقعیت تبدیل شد و ما شاهدیم که یکی یکی کشورهای خاورمیانه گرفتار بحران و تباهی شدند.
محمد رضا شاه پهلوی را میتوان بزرگترین استرتژیست خاورمیانه و ایران در تاریخ معاصر دانست.او بازیها بین المللی را بلد بود،به زبانهای انگلیسی و فرانسه تسلط کامل داشت .
در سوییس پیشرفته و متمدن تحصیل کرد.
ناسیونالیست منطقی و میانه رویی بود و مخالف ناسیونالیست های تندرو بود.
او متوجه نقاط ضعف تاریخی ایران از جمله ضعف در نیروی دریایی و هوایی بود و در تلاش برای ترمیم آن بود.
منطقه را بخوبی می شناخت و دور نمایی مشخص را برای ایران طراحی کرده بود .
محمد رضا شاه پهلوی علی رغم اینکه درست پیش بینی می کرد و درست عمل می نمود و درست آینده را می دید ولی متاسفانه در سال 57 بازی را به انقلابیون مسلمان باخت.
*دکترای علوم سیاسی.نویسنده و تحلیلگر سیاسی
یادش گرامی
2 پاسخ
با تشکر از ارائه مطالب درست و ارزنده، باید اضافه کنم که ایشان کمی جلوتر از زمان حرکت می‌کردند یا به زبانی دیگر شاید تحلیل درستی از قالب سنتی و روح خرافات حاکم بر جامعه را نداشت.
اما آنچه الان در نسل جوان و امروزی می‌بینیم، بریدن بندهای خرافات، آگاهی درست از تاریخ و گزارشات جعلی و حرکت به سمت ایران آزاد و آباد.
به امید ایران آباد و آزاد
با سپاس از شما دکتر توماج آریان.
به امید آزادی کشور عزیزمان ایران.